Uroczyste obchody 81. Rocznicy Zagłady w Mszanie Dolnej - dzień pierwszy: "Utracone piękno"
W dniach 20-21.08.2023 r. odbyły się uroczyste obchody w związku z 81. Rocznicą Zagłady w naszym mieście. 19.08.1942 r. to data symboliczna, kiedy okupanci: esesmani z Nowego Sącza przy wspólpracy burmistrza Gelba i innych volksdojczów oraz granatowej policji i polskich służb budowlanych Baudienst, zorganizowali i przeprowadzili największą masową egzekucję osób pochodzenia żydowskiego z Mszany Dolnej, całej gminy, okolicznych miejscowości, a także przesiedleńców z kilku innych miast.
Łącznie Mszana Dolna straciła ponad tysiąc obywateli pochodzenia żydowskiego, czyli niemal 1/4 populacji.
Tegoroczne obchody zaplkanowane były na 2 dni. W pierwszym mieszkańcy i goście mieli okazję poznawać utracone piękno żydowskiej kultury.
Na placu targowym odbyły się warsztaty kaligrafii hebrajskiej prowadzone przez Ewę Gordon, bodaj najlepszą polską specjalistkę w temacie. Cieszyły się one ogromnym zainteresowaniem, a poprzedził je bardzo ciekawy wykład. Kolejny punkt poświęcony był poznawaniu święta Purim. Urszula Antosz-Rekucka i jej córka Rachela, przedstawiły dwujęzyczną prezenację o tym szczególnym z wielu powodów święcie. Smaki Purim przybliżyły panie z Klubu Senior+ w Mszanie Dolnej, przygotowując kilkaset pysznych hamantaszy - purimowych ciasteczek. Częstowano również hummusem w dwóch smakach, chrupkim pieczywem i chałkami. Organizatorzy zadbali także o dostępność napojów, gorących i zimnych. Obecne na warsztatach dzieci odegrały purimowe role, zakłądając maski i królewska koronę oraz hałasując gragerami podczas odczytywania imiena Hamana z Księgi Estery. Gorzkim podsumowaniem prezentacji było przypomnienie, że kat Mszany Dolnej, dowódca nowosądeckiego SS, który dowodził egzekucją 19.08.11942 r. nazywał się Heinrich Hamann.
Kolejny punkt stanowiły warsztaty tańca żydowskiego, przeprowadzone brawurowo przez panią Martę Piertuszkę, jedną z najlepszych jego instruktorek w Polsce. W tan ruszyli młodzi i starsi, przy aplauzie zgromadzonej publiczności.
W międzyczasie harcerze Hufca Gorczańskiego ZHP przeprowadzili dla młodzieży grę miejską śladami mszańskich Żydów, dzięki której młodzi ludzie mogli poznać miejsca, imiona, wydarzenia związane z bogatym życiem mszańskiej społeczności żydowskiej. Hufiec Gorczański był jednym z współorganizatorów rocznicowych obchodów.
Zwieńczeniem tej części obchodów był koncert Klezmorim Trio z Krakowa, które zagrało i zaśpiewało, w języku polskim i jidisz, znane żydowskie szlagiery. Spora część koncertu poświęcona była legendarnemu bardowi żydowskiego Kazimierza, Mordachajowi Gebirtigowi, zastrzelonemu w krakowskim getcie. Zespół przypomniał przepiękne pieśni tego poety-stolarza, w tym najbardziej bodaj znaną "Blajb gesund mir, Kroke" - "Żegnai mi, Krakowie". Naturalnie, publiczność nie wypuściła muzyków bez podwójnego bisu.
Na placu targowym byli obecni także wystawcy lokalnych smaków, "Zagórzańskich dziedzin", artyści-rękodzielnicy, funkcjonował także targ staroci.
Ten dzień zakończyła wspólna kolacja potomków i wolontariuszy Sztetl Mszana Dolna, podczas której wręczono symboliczne podziękowania od Fundacji dla najbardziej zasłużonych osób. Wśród nich była burmistrz Mszany Dolnej, Anna Pękała, dyrektorka Miejskiej Biblioteki i radna powiatowa, Agnieszka Orzeł, reprezentująca Hufiec Gorczański harcmistrz Ewa Jasińska i Anna Sukiennik - przedstawicielka zarówno harcerzy, jak Klubu Senior +, Agnieszka Józefiak-Lewandowska z Działu Promocji UM, wolontariusze i współpracownicy Fundacji.
Organizatorami obchodów było Miasta Mszana Dolna i Fundacja Sztetl Mszana Dolna, współorganizatorami Hufiec Gorczański ZHP, Zagórzańskie Dziedziny, Klub Senior+ Mszana Dolna, Miejska Biblioteka w Mszanie Dolnej. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2023. Dofinansowano ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny. Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego. Zadanie publiczne dofinansowane z budżetu Powiatu Limanowskiego. Projekt współfinansowany przez Forum Dialogu. Sfinansowano ze środków Fundacji PZU. Granty pozyskał wiceprezes Fundacji Sztetl Mszana Dolna, Marek Rekucki. Wydarzenie objęte Honorowym Patronatem Burmistrz Miasta Mszana Dolna, Anny Pękały,
Tłumaczeniem na j.angielski zajmowali się Jakub Antosz-Rekucki i Rachela Antosz-Rekucka.Obsługę techniczną zapewnił Dariusz Ptak z zespołem oraz MOK z dyrektorem Piotrem Armatysem. Relacja z wydarzeń ukaże się na kanale YouTube @sztetlmszanadolna
